Bitkilərdəki sərinləmə mexanizmi

 

Bitkilərdəki sərinləmə mexanizmləri olmasa idi, günəş altında bir neçə saat qalmaq belə bitkilərə ölümcül təsir göstərərdi. Günorta saatlarında sadəcə bir dəqiqə qəbul edilən günəş enerjisi 1 sm²-lik yarpaq səthinin temperaturunu 37⁰C-ə qədər yüksəldə bilər. Bitki hüceyrələri isə bitkinin temperaturu 50-60⁰C-ə çatdıqda ölməyə başlayır. Yəni bitkinin ölməsi üçün günorta vaxtı 3 dəqiqə günəş enerjisi qəbul etmək kifayətdir. Bitkilər isə bu cür öldürücü temperaturdan həmin iki mexanizm sayəsində qoruna bilirlər. Bitkilərin temperatur paylanmasında istifadə etdikləri buxarlanma mexanizmi atmosferdəki su buxarının tarazlığı üçün də böyük əhəmiyyət daşıyır. Çünki bitkilərdəki buxarlanma prosesi yüksək miqdarda olan suyun nizamlı formada atmosferə ötürülməsini təmin edir. Bitkilərin bu fəaliyyətləri su mühəndisliyi olaraq da xarakterizə edilə bilər. 1000 m²-lik meşə sahəsindəki ağaclar 7,5 ton suyu rahatlıqla havaya ötürə bilir. Bitkilər bu xüsusiyyətləri sayəsində torpaqdakı suyu hüceyrələrindən keçirərək atmosferə çatdıran nəhəng su nasoslarına bənzəyir. Bu çox əhəmiyyətli vəzifədir. Əgər bu xüsusiyyətləri olmasa idi, suyun yer ilə göy arasındakı dövrü hazırda olduğu kimi həyata keçməz, bu da yer üzündəki tarazlıqların pozulmasına səbəb olardı.

Xarici səthlərinin qabıqla və bərk maddə ilə örtülü olmasına baxmayaraq, bitkilər hüceyrələrindən tonlarla su keçirirlər. Suyu torpaqdan alaraq yüksək texnologiya ilə işlətdikləri fabriklərində istifadə edir, daha sonra da həmin suyun böyük hissəsini təmizlənmiş formada təbiətə qaytarırlar. Yəni trilyonlarla ton suyu nizamlı şəkildə torpaqdan alaraq təmizləyir və özlərinə xas olan sistemlərlə təbiətə ötürürlər. Bu zaman aldıqları suyun bir qismini qida istehsalında hidrogendən istifadə etmək məqsədi ilə elementlərə ayırırlar.

Yarpaqların tərləməsi, ya da ağacların olduğu mühitin rütubəti, əslində, yer üzündə həyatın davam etməsi üçün böyük əhəmiyyət daşıyan bu proseslərin baş verməsi nəticəsində əmələ gəlir.

Bitkilərin möcüzəvi quruluşu o qədər mükəmməl yaradılıb ki, bircə hissə çıxarılsa, sistem iflic olar və funksiyalarını həyata keçirə bilməz. Şübhəsiz ki, bu nizamı quraraq qüsursuz şəkildə bitkilərə yerləşdirən, Rəhman və Rəhim olan, hər cür yaratmanı bilən uca Allahdır.

O, Xaliq, yoxdan Yaradan, Surətverən Allahdır. Ən gözəl adlar yalnız Ona məxsusdur. Göylərdə və yerdə olanların hamısı Onun şəninə təriflər deyir. O, Qüdrətlidir, Müdrikdir. (Həşr surəsi, 24)