Nilyfər çiçəyindən kristal saraya
Londonda 1851-ci ildəki Birinci Dünya Yarmarkası üçün tikilmiş “Kristal Saray” şüşə və dəmirdən ibarət texnologiya möcüzəsi idi. Bu saray 35 m hündürlüyündə idi. Təqribən 7500 m2-lik sahəni əhatə edirdi. 30 x 120 sm ölçülərdə, 200.000-dən çox şüşə lövhədən ibarət idi.
Kristal Saray Cozef Pakston adlı landşaft memarı tərəfindən dizayn edilmişdi. Pakston bu əsərində Victoria amazonica nilufər çiçəyindən ilham almışdı. Bu nilufər növünün zərif görünüşünə baxmayaraq, insanları belə üstündə daşıyacaq qədər güclü, böyük yarpaqları var.
Pakston bu yarpaqların alt hissəsini tədqiq etdikdə qabırğaya bənzər hissələrlə dəstəkləndiyini gördü. Yarpağın mərkəzindən çevrəsinə doğru yayılan lif şəklində çıxıntılar var. Bu çıxıntıların arası da çarpaz yerləşmiş daha incə toxumalarla birləşdirilib. Pakston nilufər yarpağındakı qabırğaya bənzər quruluşu dəmirlərlə, yarpağın toxumasını isə şüşə ilə əvəz etdi. Bu yolla şüşə və dəmirdən ibarət, yüngül, ancaq çox böyük ərazini əhatə edən möhkəm bina inşa etməyi bacardı.
Nilufər bitkisi Amazon çayının dibindəki bataqlığın içində böyüməyə başlayaraq çayın səthinə doğru uzanır. Çünki yaşamaq üçün günəş işığı lazımdır. Bitki suyun səthinə çatdıqda böyüməni dayandırır. Bundan sonra üstü tikanlı yuvarlaq tumurcuqlar əmələ gəlir. Tumurcuqlar bir neçə saat ərzində uzunluğu təqribən 2 metrə çatan nəhəng yarpaqlara çerilirlər. Çünki nə qədər bol yarpaqla çayın üzəri örtülərsə, o qədər çox günəş işığı qəbul edilərək fotosintez həyata keçirilir.
Nilufər bitkisinin ehtiyacı olan digər şey də oksigendir. Bitkinin köklərinin yerləşdiyi lilli çay yatağında oksigen yoxdur. Bu səbəbdən, nilufərlər köklərindən çıxan saplaqları yuxarıya, yarpaqların yerləşdiyi su səthinə doğru uzadırlar. Bəzən uzunluğu 11 metrə çatan saplaqlar yarpaqlara birləşir və yarpaqla kök arasında oksigen daşıyan kanal funksiyasını yerinə yetirirlər (David Attenborough, The Private Life Of Plants, Princeton University Press, 1995, səh.291).
Çayın dərinliklərində həyata yeni başlayan tumurcuq işığa və oksigenə ehtiyacı olduğunu, əks təqdirdə, yaşamayacağını, ehtiyacı olan şeylərin suyun səthində olduğunu, görəsən, haradan bilir? Yaşamağa yeni başlayan bir varlıq nə suyun səthindən, nə günəşin, nə də oksigenin varlığından xəbərdardır.
Təkamülçülərin məntiqi ilə baxsaq, mühitin şərtlərinə görə bu bitkilərin çoxdan nəsli kəsilmişdi. Halbuki, nilufərlər bütün mükəmməl xüsusiyyətləri ilə dövrümüzdə də yaşayırlar.
Amazon nilufərləri suyun üzərindəki işığa və oksigenə çatdıqdan sonra nəhəng yarpaqlarının su ilə dolub batmaması üçün kənarlarını yuxarıya doğru qatlayırlar. Gördükləri bu tədbirlərlə həyatlarını davam etdirə bilirlər, ancaq nəsillərinin davam etməsi üçün bir şeyə də ehtiyac var. Tozcuqlarını digər nilufərə daşıyan canlı lazımdır. Bu canlı sərtqanadlı böcəkdir. Çünki sərtqanadlı böcəklər ağ rəngə həssas yaradılıblar. Ona görə də Amazon çayının cazibədar çiçəkləri arasında bu ağ nilufərləri seçirlər. Amazon nilufərləri də nəsillərini davam etdirən bu qonaqları gəldikdə bütün yarpaqlarını bağlayaraq qaçmamaları üçün onları həbs edirlər və böcəklərə bol-bol tozcuq bulaşdırırlar. Böcəkləri növbəti gecəyə qədər saxladıqdan sonra buraxırlar və yenidən eyni tozcuqları onların üzərinə gətirməmələri üçün rənglərini dəyişirlər. Ağappaq nilufərlər artıq çəhrayı rəngləri ilə Amazon çayını bəzəyirlər.
Şübhəsiz ki, bu qüsursuz, dəqiq hesablanmış planlar hər şeydən xəbərsiz nilufər tumurcuğunun deyil, onu yaradan uca Allah`ın sonsuz ağlının əsəridir. Burada qısa izah edilən bütün bu xüsusiyyətlər kainatdakı hər varlıq kimi bitkiləri də yaşamaları üçün ən uyğun sistemlərlə birlikdə Allah`ın yaratdığını göstərir.
